W krańcach zachodniej części wzniesienia znajdują się pozostałości starego parku dworskiego.  Park powstał pod koniec XVIII lub w początkach XIX wieku. Podzielony był na sześć kwater. Ogród dworski ulokowano między dworem a cerkwią. Do dnia dzisiejszego zachowała się częściowo aleja lipowa. Przy alei od strony południowej za dworem wybudowana została najpóźniej w I połowie XIX stulecia oranżeria, podpiwniczona, po której obecnie pozostało zapadlisko porośnięte drzewami i krzewami. Folwark z zabudową gospodarczą umiejscowiono w pewnym oddaleniu od dworu i parku, na północ od nich.

 

Wschodnia część wzniesienia w postaci pagórka, porośniętego drzewami i krzewami, kryje fundamenty dworskie i  zasypane piwnice. Dwór prawdopodobnie został wybudowany w 1793 roku przez generała Ignacego Majewskiego na miejscu istniejących tu budynków folwarcznych Zakonu Dominikanów, który posiadał wieś. W roku 1401 książę bełski Ziemowit IV nadał Liski Dominikanom z Bełza i w ich posiadaniu wieś znajdowała się jeszcze w drugiej połowie XVIII wieku. W trakcie I zaboru klasztor Dominikanów w Bełzie został zamknięty przez zaborców w roku 1784. Ziemie należące do klasztoru w Liskach i Kościaszynie trafiły wówczas w posiadanie prywatnych właścicieli.

 

Majewski był właścicielem dóbr ziemskich:  w Liskach, Kościaszynie, Przewodowe i Witkowie. Należał do ówczesnej elity, piastował funkcję: adiunkta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, a od roku 1779 generała i majora.

 

Dwór w Liskach był murowany, parterowy, zbudowany na planie prostokąta. W elewacji frontowej po środku posiadał szeroki czterokolumnowy portyk z balkonem, za którym znajdowało się piętro. Portyk był zwieńczony trójkątnym frontonem i przykryty był trójspadowym dachem. Po bokach budynku zarówno od frontu jak i na elewacji ogrodowej znajdowały się płytkie ryzality z trójkątnymi szczytami. Od strony ogrodu przeciwlegle do frontowego portyku ulokowany był ryzalit środkowy, a przed nim niewielkim taras.

 

Dwór nakryty był czterospadowym dachem. Przed dworem znajdował się duży dziedziniec opasany po obu stronach oficynami wzniesionymi na planie prostokątów z czterospadowymi dachami, połączone galeriami. Przed każdą z oficyn znajdował się kolejny poprzedzający ją budynek, typu pawilon. W centrum przestrzeni pomiędzy budynkami dworskimi znajdował się duży okrągły gazon zachowany do czasów I wojny światowej.

 

Właściciele dworu.

Antoni Idzi Pawłowski - syn Aleksandra herbu Ślepowron i Barbary z domu Majewskiej. Kupił Liski w 1800 roku od kuzyna, Teodora Majewskiego. Antoni był zamożnym ziemianinem. 20 marca 1810  roku został austriackim hrabią (hoch und wohlenberg graf Pawłowski). Jednocześnie stary herb Pawłowskich z Lisek Ślepowrona zmienił na herb Pawłowski hrabia będący połączeniem tego pierwszego z herbem Sas należącym do jego małżonki Domicelli z domu Dwernickiej. Odtąd też dwór lisecki stał się rezydencją hrabiowską.  Po Antonim Idzim posiadłość odziedziczył jego syn Karol, zaś po Karolu dobra Liski przejęli jego synowie: Jan i Kazimierz. W styczniu 1846 roku dwór uległ zniszczeniu w pożarze, w którym ginie żona Kazimierza Kamila, jej matka i dwie siostry.

 

Jan Krzyżanowski herbu Dębno - wraz z żoną Antoniną Wolff fundator cerkwi.  Prawdopodobnie to właśnie Krzyżanowscy przenoszą doczesne szczątki ofiar pożaru z roku 1864 z parkowego grobowca, który zachował się do dziś, na cmentarz cerkiewny przy nowo wybudowanej drewnianej cerkwi. Po Janie i jego żonie dobra w Liskach odziedziczył ich syn Władysław.

 

            Przypisy:

• J. Niedźwiedź, Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2003, s. 264;

• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t.VIII Warszawa 1983, z. 6, s. 35;

• J. Górak, Materiały do historii parków zabytkowych w województwie zamojskim, Zamość 1980, s. 8.